Vanaf 1 januari 2025 wordt de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) opnieuw gehandhaafd, en dat zorgt voor flink wat onrust in de zorgsector. Waar de wet ooit werd ingevoerd om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, dreigt ze nu een tijdbom te worden voor zowel zzp’ers als zorginstellingen. Maar waarom raakt deze wet de zorgsector zo hard, en wat kun je doen om voorbereid te zijn?
In deze blog:
Wat is de Wet DBA precies?
De Wet DBA werd in 2016 ingevoerd om meer duidelijkheid te scheppen over arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en zelfstandigen. Het doel is om te voorkomen dat zelfstandigen feitelijk als werknemers werken zonder sociale zekerheden en zonder dat loonheffingen worden afgedragen. De wet verving de oude VAR-verklaring, maar stuitte al snel op praktische bezwaren. Daarom werd de handhaving grotendeels opgeschort.
Per 1 januari 2025 komt daar verandering in. De Belastingdienst gaat dan weer actief controleren en handhaven, met als doel schijnzelfstandigheid aan te pakken. Dit betekent dat de arbeidsrelaties tussen zzp’ers en opdrachtgevers streng onder de loep genomen worden. Wanneer een arbeidsrelatie wordt gezien als dienstverband, kan dat grote financiële en juridische gevolgen hebben.
Wat verandert er voor de zorgsector?
De zorgsector, waar het tekort aan personeel al jarenlang nijpend is, leunt zwaar op de inzet van zzp’ers. De hernieuwde handhaving van de Wet DBA zet deze flexibiliteit echter onder druk.
1. Herkwalificatie van arbeidsrelaties
De Belastingdienst kijkt bij het beoordelen van een arbeidsrelatie naar drie kernpunten:
• Gezagsverhouding: Heeft de opdrachtgever zeggenschap over hoe het werk wordt uitgevoerd?
• Loon: Is er sprake van een vaste vergoeding?
• Persoonlijke arbeid: Kan de zzp’er het werk door een ander laten uitvoeren?
Veel zzp-constructies in de zorgsector voldoen niet aan de criteria voor zelfstandigheid. Hierdoor is de kans groot dat deze arbeidsrelaties worden gezien als dienstverband. Dit kan leiden tot naheffingen en boetes voor zorginstellingen en het verlies van fiscale voordelen voor zzp’ers.
2. Toename van onzekerheid en werkdruk
De zorgsector staat al onder immense druk door personeelstekorten. Als zorginstellingen minder makkelijk zzp’ers kunnen inzetten, dreigen roosterproblemen en een hogere werkdruk voor overgebleven werknemers. Voor zzp’ers zelf is er ook onzekerheid: veel zelfstandigen vrezen dat zij gedwongen worden om terug te keren in loondienst, terwijl zij juist kozen voor meer vrijheid en flexibiliteit.
Waarom zorgt de Wet DBA voor zoveel opschudding?
De hernieuwde handhaving van de Wet DBA raakt een sector die al kwetsbaar is. Zorginstellingen moeten nu snel in kaart brengen welke arbeidsrelaties mogelijk niet voldoen aan de eisen, terwijl zzp’ers bang zijn dat hun toekomst op losse schroeven staat. Dit zorgt voor onrust en opruiing in de zorg. Veel zzp’ers voelen zich onterecht in het nauw gedreven door een wet die bedoeld is om misstanden aan te pakken, maar nu ook zelfstandigen en opdrachtgevers treft die juist transparant samenwerken.
En nu?
Hoewel de wet veel onzekerheid met zich meebrengt, zijn er manieren om risico’s te verkleinen:
1. Gebruik van modelovereenkomsten: Zorginstellingen en zzp’ers kunnen gebruikmaken van door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomsten. Let er echter op dat de feitelijke werkzaamheden overeenkomen met wat in de overeenkomst is vastgelegd.
2. Evaluatie van arbeidsrelaties: Zorgorganisaties moeten nu al in kaart brengen welke arbeidsrelaties mogelijk als dienstverband worden gezien. Het aanpassen van contracten of werkwijzen kan nodig zijn om te voldoen aan de wet.
3. Transparantie en samenwerking: Zzp’ers en opdrachtgevers moeten samen in gesprek blijven over de impact van de wet en zoeken naar oplossingen die werkbaar zijn voor beide partijen.
4. Blijf op de hoogte: De regelgeving rondom zzp’ers en de zorg is voortdurend in ontwikkeling. Zorg dat je goed geïnformeerd blijft, bijvoorbeeld via brancheorganisaties.
Wat betekent dit voor de toekomst van de zorg?
De Wet DBA heeft grote implicaties voor de zorgsector, maar biedt weinig directe oplossingen voor het onderliggende probleem: het schrijnende tekort aan zorgpersoneel. Terwijl de wet bedoeld is om schijnconstructies te bestrijden, dreigt zij nu de broodnodige flexibiliteit in de sector te ondermijnen.
Het is duidelijk dat de overheid, zorginstellingen en zzp’ers samen moeten werken aan structurele oplossingen. Zonder deze samenwerking dreigt de Wet DBA niet alleen de zelfstandigen te raken, maar ook de zorg die zij iedere dag met toewijding verlenen.
Hoe de sector met deze uitdagingen omgaat, zal bepalen hoe de zorg in Nederland zich de komende jaren ontwikkelt. Eén ding is zeker: er staat veel op het spel.
